Naukowcy z PG zbadają jak drzewa poprawiają jakość życia w miastach
Ze względu na brak odpowiedniej wiedzy związanej ze złożonymi zależnościami pomiędzy drzewami a środowiskiem oraz niesprzyjające warunki panujące w miastach, średnia długość życia miejskich drzew w ciągu ostatnich kilku dekad drastycznie spadła. Urban ElemenTREE to międzynarodowy projekt, którego celem jest odwrócenie tej sytuacji poprzez integrację wiedzy i narzędzi z zakresu wielu dyscyplin naukowych, w tym architektury i urbanistyki, inżynierii środowiska i wiatrowej oraz chemii. Liderem projektu jest Politechnika Gdańska, a w skład grupy badawczej wchodzą naukowcy z Wydziału Architektury, Wydziału Chemicznego oraz Inżynierii Lądowej i Środowiska.
– Badania nad drzewami rosnącymi w miastach są oczywiście prowadzone, ale są to często badania wycinkowe – tłumaczy dr Joanna Badach, kierownik projektu. – Badamy jakość powietrza, ryzyko związane z silnymi wiatrami, naświetlenie, odporność na wysokie temperatury i zanieczyszczenia. W projekcie zbieranie tych danych zostanie uzupełnione o nowe, przekrojowe badania w bardzo zróżnicowanych pod wieloma względami miastach. Zastosujemy nowe metody badawcze i techniki, np. naziemne i powietrzne systemy pomiarowe, symulacje numeryczne czy niskokosztowe techniki oceny parametrów drzew.
Badania prowadzone są w pięciu europejskich miastach. Poza Gdańskiem są to: Göteborg, Aarhus, Antwerpia oraz Florencja. Prace badawcze realizowane są przez Miejskie Żywe Laboratoria (Urban Living Labs). Wyniki i rekomendacje przygotowane przez naukowców mają na celu optymalizację planowania urbanistycznego i zarządzania systemami zieleni przy wykorzystaniu kompleksowych parametrów drzew.
Urban ElemenTREE poprawi wykorzystanie tej nowej wiedzy i ulepszonych metod do promowania zrównoważonego zadrzewiania miast, z myślą o rewitalizacji dzielnic miejskich. W projekcie zostanie sformułowane spójne, kompleksowe i oparte na dowodach podejście do inteligentnego zarządzania miejskim drzewostanem.
Odpowiednie gatunki w odpowiednim miejscu
Główne cele projektu, który realizowany będzie do końca 2027 roku to: określenie aktualnego stanu wiedzy i badań, uzyskanie kompleksowych danych z różnych miast i analiza porównawcza, opracowanie ulepszonych metod pomiarów, obliczeń i modelowania i w rezultacie stworzenie platform cyfrowych umożliwiających lepsze, zintegrowane zarządzanie drzewostanem miejskim.
– Chcemy stworzyć cyfrowy atlas drzew – tłumaczy dr Joanna Badach. - Z kompleksowymi danymi oraz odwzorowaniami drzew możliwych do zastosowania w dalszych badaniach nad środowiskiem i klimatem miejskim. Dzięki temu decydenci i projektanci będą mogli analizować optymalne strategie sadzenia drzew, co przyczyni się do poprawy warunków panujących na obszarach miejskich. Platforma zostanie opracowana wspólnie z różnymi interesariuszami, z myślą o jej przyszłym wykorzystaniu jako kompleksowego, prowadzonego przez społeczność interaktywnego spisu drzew miejskich. Mamy nadzieję, że będzie to swoiste kompendium wiedzy, pomocne architektom w projektowaniu zrównoważonej, przyjaznej i odpowiednio dopasowanej zieleni miejskiej.
Udział naukowców z Politechniki Gdańskiej w projekcie jest kluczowy. Ich zadaniem jest koordynacja interdyscyplinarnych kampanii pomiarowych, a także kompleksowa analiza wyników (w tym przy wykorzystaniu zaawansowanych metod statystycznych i modelowania środowiskowego) oraz ich przełożenie na wytyczne planistyczne i projektowe. Badacze będą także tworzyć zaawansowane analizy przestrzenne i bazy danych, które będzie można zastosować w badaniach z zakresu urbanistyki i architektury, oraz sformułują praktyczne rekomendacje dla praktyków i decydentów.
Niemal 2 mln Euro dla międzynarodowego konsorcjum
Projekt o łącznej wartości 1,83 mln Euro (w tym 2,26 mln PLN dla polskich partnerów) jest finansowany w ramach w ramach międzynarodowego partnerstwa Driving Urban Transitions.
Konsorcjum obejmuje uczelnie i instytucje nieakademickie, w tym gminy miejskie, z 5 krajów: Belgii, Danii, Polski, Szwecji i Włoch. Międzynarodowym zespołem kieruje dr inż. arch. Joanna Badach z Wydziału Architektury Politechniki Gdańskiej. W skład Miejskiego Żywego Laboratorium w Gdańsku wchodzi Politechnika Gdańska, Fundacja To Get There, DACSYSTEM sp z o.o. oraz Gmina Miasta Gdańska.
Urban ElemenTREE jest szeroką kontynuacją badań pilotażowych, które naukowcy z Wydziału Architektury prowadzili w ramach projektu „Zieleń miejska, a poprawa jakości powietrza”. Projekt otrzymał finansowanie w programie Cuprum (IDUB), a następnie ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku.
– W pilotażowym projekcie badaliśmy wpływ obecności drzew na jakoś powietrza na jednym z bardzo ruchliwych skrzyżowań we Wrzeszczu – przy ulicach Hallera i Mickiewicza. – Specjalnie zbudowana na nasze zamówienie sieć niskokosztowych czujników jakości powietrza była zlokalizowana na przystanku tramwajowym i w okolicach skrzyżowania. Przez 12 miesięcy, a więc przez wszystkie pory roku monitorowaliśmy lokalną jakość powietrza. Wybraliśmy tę lokalizację, ponieważ ulica Hallera charakteryzuje się bogatym drzewostanem po jednej stronie i zupełnym brakiem drzew po drugiej stronie, dzięki czemu mogliśmy porównywać odczyty czujników umieszczonych blisko drzew i w znacznym oddaleniu od nich.
Analiza zebranych danych pozwoliła na sformułowanie wstępnych rekomendacji dla tworzenia przydrożnych barier zieleni mających na celu poprawę lokalnej jakości powietrza oraz zmniejszenia narażenia przechodniów na szkodliwe zanieczyszczenia i jest punktem wyjścia do kolejnych, znacznie poszerzonych badań w projekcie Urban ElemenTREE.
Projekt finansowany przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w konkursie europejskiego partnerstwa Program Driving Urban Transitions (DUT CALL 2023), umowa numer DUT/2023/3/Urban ElemenTREE/2025
Wartość dofinansowania i całkowity koszt realizacji projektu wynosi 2 261 002,74 PLN.