Czarna mapa

Aż 60 proc. dróg krajowych w Polsce to tzw. czarne odcinki. Niemal 70 proc. wszystkich wypadków, w których giną ludzie ma miejsce na tych jezdniach. Najbezpieczniej jest na autostradach, ale stanowią one zaledwie 4 proc. długości sieci polskich dróg. Jak dokładnie kształtuje się ryzyko na drogach krajowych w Polsce, jakie są najczęstsze przyczyny i miejsca wypadków? Naukowcy z Katedry Inżynierii Drogowej WILiŚ PG wraz z ekspertami Polskiego Związku Motorowego i Fundacji Inżynierii Lądowej prezentują dziś w samo południe, w warszawskiej siedzibie Toyota Motor Poland świeżo opracowane mapy ryzyka drogowego. W spotkaniu uczestniczą posłowie, przedstawiciele rządu, policji, administracji drogowej oraz eksperci z niezależnych instytucji i organizacji.

Mapa za pomocą pięciu kolorów obrazuje ryzyko zostania ofiarą śmiertelną lub ciężko ranną w wypadku drogowym. Kolor zielony oznacza najwyższy poziom bezpieczeństwa, natomiast kolor czarny największy stopień niebezpieczeństwa. Opracowanie powstało w ramach programu EuroRAP, do którego Politechnika Gdańska przystąpiła w 2008 roku. EuroRAP to Europejski Program Oceny Ryzyka na Drogach (European Road Assessment Programme), który umożliwia niezależną ocenę poziomu zagrożenia zdrowia i życia uczestników ruchu drogowego według jednolitej metodyki. Metodyka ta obejmuje: ocenę ryzyka na drogach, monitoring zmian w ryzyku oraz ocenę zagrożenia na drogach.

Podkreślić trzeba, że mapę ryzyka indywidualnego opracowano w oparciu o policyjne dane statystyczne. W badanym okresie, czyli w latach 2006–2008, na drogach krajowych w Polsce miało miejsce 12 586 wypadków, w których zginęło 5 815 osób, a 10 882 osoby odniosły ciężkie obrażenia ciała. Wielu spośród tych, którzy uszli z życiem, zmuszeni są pogodzić się z trwałym kalectwem. Zatrważające są również koszty materialne i społeczne tych wypadków, które wyniosły prawie 11 mld złotych.
 – Prezentowana na dzisiejszej konferencji mapa ryzyka indywidualnego na drogach krajowych Polsce wskazuje, że 60 proc. długości dróg krajowych, to czarne odcinki o najwyższym poziomie ryzyka, na których możemy spodziewać się ponad dwunastokrotnie większego ryzyka bycia ofiarą śmiertelną lub ciężko ranną niż na odcinkach zielonych – tłumaczy dr inż. Kazimierz Jamroz z Fundacji Rozwoju Inżynierii Lądowej, wykładowca w Katedrze Inżynierii Drogowej na Wydziale Inżynierii Lądowej i Środowiska Politechniki Gdańskiej.

Prawie 70 proc. wszystkich wypadków, w których giną ludzie lub odnoszą ciężkie rany ma miejsce na czarnych odcinkach. Najwięcej takich odcinków występuje w województwach położonych w południowej i południowo-wschodniej Polsce.
 – Tylko autostrady spełniają kryteria o najmniejszym poziomie ryzyka przyjętym przez EuroRAP, ale stanowią one zaledwie 4 proc. długości sieci dróg krajowych w Polsce – dodaje dr Jamroz.

Możliwości wykorzystania mapy ryzyka indywidualnego są ogromne. Opracowanie to posłuży w szczególności kierowcom planującym podróż. Dzięki mapie mogą świadomie wybrać trasę według kryterium minimalizacji niebezpieczeństwa. Z mapy korzystać może również administracja drogowa, zwłaszcza przy podejmowaniu decyzji o usprawnieniu systemu zarządzania bezpieczeństwem oraz wyborze rodzaju i kolejności działań na rzecz poprawy warunków ruchu drogowego. Z kolei instytucjom nadzorującym ruch drogowy, czyli policji i inspekcji transportu mapa pomoże przy efektywnym lokalizowaniu działań prewencyjnych i kontrolnych. Politykom mapa umożliwi wspieranie działań zmierzających do zwiększenia bezpieczeństwa na drogach.

Co istotne, w ramach programu EuroRAP oprócz mapy ogólnej ryzyka indywidualnego opracowano również mapy ryzyka indywidualnego w podziale na najczęstsze przyczyny wypadków takie, jak: najechanie na pieszego, nadmierna prędkość, zderzenie czołowe, zderzenie boczne, wypadnięcie z drogi czy też wypadki z udziałem rowerzystów. Powstała też mapa ryzyka społecznego prezentująca gęstość wypadków z ofiarami śmiertelnymi i ciężko rannymi. Wszystkie mapy dostępne są na stronie internetowej: www.eurorap.pl.

W ramach Programu EuroRAP realizowany jest projekt Europejski Atlas Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego (Atlas BRD), współfinansowany przez Komisję Unii Europejskiej. Realizacja projektu przewidziana jest na lata 2008–2010. Pod przewodnictwem EuroRAP zespoły z 10 państw: Niemiec, Hiszpanii, Holandii, Belgii, Szwecji, Wielkiej Brytanii, Włoch, Słowacji, Czech oraz Polski przygotowują mapy krajowe. W projekcie uczestniczy Katedra Inżynierii Drogowej wydziału ILiŚ Politechniki Gdańskiej.
Europejski Atlas BRD to mapa Europy pokazująca najbardziej niebezpieczne (czarne) drogi w poszczególnych państwach, opatrzona komentarzem ekspertów. Atlas ma podnieść świadomość społeczną na temat międzynarodowych oraz międzyregionalnych różnic w infrastrukturze drogowej. Ma również pobudzić debatę i wyrównać standardy budowy i utrzymania dróg do najwyższych istniejących w Europie. Natomiast szczegółowe mapy krajowe umożliwiają kierowcom ocenę standardów bezpieczeństwa na uczęszczanych przez nich drogach.

Kilka słów o programie EuroRAP
EuroRAP to Europejski Program Oceny Ryzyka na Drogach (European Road Assessment Programme), który pozwala na ocenę poziomu zagrożenia zdrowia i życia uczestników ruchu drogowego.  To jeden z największych i najefektywniejszych w ostatnich latach programów na rzecz poprawy bezpieczeństwa na drogach w Europie. Inspiratorami utworzenia programu były kluby automobilowe. Ich członkowie udowodnili, że drogi mogą być równie niebezpieczne jak duże zakłady chemiczne czy elektrownie atomowe, dlatego powinny być poddane kontroli społecznej.
EuroRAP realizowany jest w ścisłej współpracy z ośrodkami badawczymi i uniwersyteckimi zajmującymi się bezpieczeństwem ruchu drogowego oraz administracją, policją i wieloma innymi organizacjami i instytucjami.
Polska przystąpiła do EuroRAP w roku 2006, a dwa lata później dołączyła do niego Politechnika Gdańska.

Spotkanie dedykowane prezentacji map ryzyka: 26 listopada 2009, siedziba Toyota Motor Poland w Warszawie.

Dodatkowe informacje
Małgorzata Romanowska, koordynator programu EuroRAP w Polsce, Politechnika Gdańska, Katedra Inżynierii Drogowej na Wydziale Inżynierii Lądowej i Środowiska, kom:0/692 410 959, e-mail: m.romanowska@fril.org.pl 

dr inż. Kazimierz Jamroz, Fundacja Rozwoju Inżynierii Lądowej/ Politechnika Gdańska, Katedra Inżynierii Drogowej na Wydziale Inżynierii Lądowej i Środowiska, tel.:0–58 /347 29 31,e-mail: kjamroz@fril.org.pl